నీల నీలాంబరం

కల్యాణి గారు విశాఖ వాసులు. సాహిత్యాన్ని తాత్విక సామాజిక కోణాలతో అంచనా వేయగలవారు. నీల నవలపై తన ఆలోచనలు పంచుకున్నారు

******************************

 

నీల పుస్తకం చదివి ముగించా ,కానీ నీల నా మనసులో తిరుగుతూనే వుంది .

నీల లాంటి నవలకోసం చాలా కాలంగా వెతుకుతున్నా :వ్యక్తి ,సమాజం రెండింటిని కలిపి పరిశీలించే నవల .తెలుగులో చాలా అద్భుతమైన నవలలు వచ్చాయి ,సందేహం లేదు. ఏదైనా ఒక సామాజిక ,రాజకీయ ,స్త్రీవాద కోణాలనుండి .లేదా ఒక మూవ్మెంట్ గురించి వచ్చిన నవలల్లో రచయిత ఒక పాత్ర ద్వారా తన సమర్థించే ధోరణిని వెలిబుచ్చుతారు .అప్పుడు మనకు నాయక ,ప్రతినాయక పాత్రలు పాఠకులు ఎవర్ని సమర్థించాలన్న విషయంలో సందిగ్ధత ఉండదు.అలాంటి నవలల్లో పాఠకుడు ప్రేక్షకుడు మాత్రమే.

నీల లో రచయిత్రి లోపలా బయటా కూడా వున్నారు ,అందువలనే అన్ని పాత్రల్నీ సమగ్రంగా తీసుకుని రాగలిగారు . Reconciliation of apparent contradiction చక్కగా చేశారు .సరళ చేసిన పని తాను చేయకూడదు అని పరదేశి జీవితంనుండి వైదొలగిన వ్యక్తి అనేకులతో సంబంధం పెట్టుకున్న సదాశివతో సహజీవనం గడపడానికి ఒప్పుకుంటుంది .సహజీవనమైనా వివాహబంధమైనా భావనలలో మార్పు రావచ్చన్న భయం ఉంటుంది ,కానీ దాన్ని ఎలా ఎదుర్కొనాలన్నది వ్యక్తుల విజ్ఞతమీద ఆధారపడి ఉంటుంది ,ప్రసాద్ ,పరదేశి ,సదాశివ ఉదాహరణలు దీనికి.
ఒక టైమ్ లైన్ తీసుకుని ఆ చట్రంలో సమాజంలో వచ్చిన పరిణామాలు ,మారిన విలువలు ,రాజకీయాలు బిగించడంలో మంచి నైపుణ్యం చూపించారు మల్లీశ్వరి గారు .

పైడమ్మ కథ విడిగా వస్తే బాగుండేదని చాలా అనిపించింది ,అది అపురూపమైన వజ్రం .ఇన్ని వైవిధ్యం ఉన్న పాత్రలు ,సంఘటనలమధ్య ఎత్తి చూపడం కష్టం .

తెలుగు నవల కొత్త శకం మొదలైంది నీలతో .అభినందనలు మల్లీశ్వరి గారూ

చారిత్రాత్మక లేఖ

ఇఫ్టూ రాష్ట్ర నాయకులు, పి. ప్రసాద్ గారు, గంగాధర్ గారికి రాసిన లేఖ ఇది. ఇంత చరిత్రని ఇలా తెలుసుకోవడం బావుంది. చైతన్యవేదిక, ఏలూరు నిర్వహించిన పాత్రని మొదటిసారి వింటున్నాను. ఇలాంటి చైతన్యాన్ని తేవడం మామూలు విషయం కాదు. వామపక్ష పార్టీల మధ్య స్థానికంగా ఎలాంటి సమస్యలు ఉన్నాయో నాకు తెలీదు. కానీ చైతన్యవేదిక ఒక వారధిగా నిలబడి మొన్న కార్యక్రమం చేయడం మంచి పరిణామం. అందుకు నీల నవల పరిచయ సభ ఒక సందర్భం కావడం నన్ను ఉద్వేగానికి గురిచేస్తోంది. ప్రసాద్ గారు రాసిన ఈ లేఖ పశ్చిమ వామపక్ష స్థానిక రాజకీయాల మీద ఒక చారిత్రాత్మక పత్రం. కలిసి వచ్చే పనుల విషయంలో ఈ ఐక్యత కొనసాగాలి. గంగాధర్ గారు లాంటి వారు చొరవని కొనసాగించాలని కోరుకుంటున్నాను.

*************************

 

పూర్వచైతన్య వేదిక నిర్వాహకులకు!(మిత్రులు గంగాధర్ గారి ద్వారా) ప్రియ మిత్రులారా, ఏలూరు జూట్ మిల్ మహిళ కార్మికుల పోరాట నేపధ్య0తో మొన్న అనగా 20-1-2018న మల్లీశ్వరి గారి (జాజి మల్లి) విరచిత “నీల”పుస్తక పరిచయసభ నిర్వహణకి మీరు చొరవ తీసుకోవడం చాలా చాలా అభినందనీయం!

మీకు తెలుసో లేదో గానీ ఒక పాత విషయం మీ దృష్టికి తేవడ0 చాలా సందర్భోచితమైనదిగా భావిస్తున్నా.1981 నుండి 1986 వరకు ఏలూరులో “ఎవరికీ పెద్ద గా తెలియని గుర్తింపులేని ఆర్గనైజర్”గా ఉన్న కాలంలో నేను నాటి “చైతన్య వేదిక” సభలకు నేను నిత్య శ్రోతని. నేను అప్పటికే జూట్ కార్మికుల్లో అజ్ఞాత నిర్మాణ కృషి ని సాగిస్తున్నాను.(నాలుగైదు ఏళ్ల నిరంతర ground work తర్వాతే 1986 లో 8గంటల పని దినంకై మహిళా కార్మికుల పోరు బ్రేక్ అయ్యుంది. తర్వాతే నేను “గుర్తింపు నేత” గా మారి మీ “చైతన్య వేదిక” సభలకు స్వేచ్ఛగా హాజరు కాలేని కొత్త భౌతిక స్థితి ఏర్పడినదనుకోండి) నాటి “చైతన్య వేదిక” సాహిత్య సభలకిఆకర్షితున్ని కూడా! అవి చాలా educative గా ఉండేవి. TVR గారు, గంగాధర్ గారు, హర్నాధ్ గారు, చందు& రాజారావు గార్ల సాహిత్య మిత్ర బృందం,ఇంకాజిల్లా స్థాయి లో సోమసుందర్ గారు, DVVS వర్మ గారు వంటి మరెందరినో అప్పటికే పరోక్షంగానైనా నేను బాగా ఎరుగుడును. సభలు ప్రారంభం కాగానే ఓ రకం “రహస్య ఫక్కీ” లో వచ్చి వెనక వరస కుర్చీల మీద కూర్చొని సభ ఆసాంతం శ్రద్ధగా విని,అవి ముగిసిన వెంటనే మీ నిర్వాహకుల దృష్టిలో పడకూడదన్న “మెలకువ”తో బిరబిరా ముందే బయటకు వచ్చే వాడిని. నాడు హాజరయ్యే అత్యధిక సంఖ్యాకులైన ప్రేక్షకులని చూసివిస్మయం చెందే వాడిని.

మరో వైపు గుస్సాసి (గుడిపూడి సాంబశివ రావు గారు, యాగాటి కనకాల రావు గారు, సింహాచలం గార్ల తో కూడిన హేతువాద బృందం ఏలూరులో భారీ స్థాయిలో నిర్వహించిన నాటి సభలకి కూడా బాగా హాజరయ్యేవాణ్ణి.”చైతన్య వేదిక” సాహిత్య, తాత్విక సభలకి పోటీగా (నిజమో కాదో కానీ నాకు ఆనాడు అలా అనిపించి “పోటీ” పదం వాడా.నెగిటివ్ పదం గా కాకుండా పాజిటివ్ రాజకీయస్పూర్తి తో ఈ పదప్రయోగం చేశానని గమనించండి) CPM కూడా ఇలాంటి కొన్ని సభల నిర్వాహనకి నాడు ప్రయత్నించింది. వాటికి కూడా హాజరయ్యే వాణ్ణి. ఐతే నా పరిశీలనలో మీ “చైతన్య వేదిక” మాత్రం క్రమం తప్పకుండా లోతైన రాజకీయ,తాత్విక, సాహితీఅంశాలపై సభలు, సెమినార్ల నిర్వాహణ ఒక నిరంతర ప్రక్రియ గా ఏళ్ల తరబడి కొనసాగింది.నేను వాటికి క్రమతప్పకుండా హాజరైన ఒక శ్రోతని.నాడు మీరూ నిర్వహించినసభల కి అత్యంత రాజకీయ జిజ్ఞాస తో వినే “టాప్ టెన్” శ్రోతలని ఎంపిక చేసి ఉంటే వారిలో నేనొకణ్ణిగా ఉంటానేమో(ఒకవేళ నాటి మీ రాజకీయ బృందంలో ఇంతకంటే ఎక్కువ జిజ్ఞాస పరులు పది మంది కంటే ఎక్కువమందే ఉంటారన్న అభిప్రాయం మీకు ఉంటే నేను డిబేట్ చేయబోను) ముఖ్య0గా YMHAహల్లో ఎటుకురి బలరామమూర్తి గారి తో నిర్వహించిన సభ నన్ను బాగా ఆకర్శించి0ది. ప్రాచీన భారత్ లో బౌద్ధం పోషించిన పాత్రపై నాకు ప్రాధమిక అవగాహనని కలిగించిన తొలిసభ అదే! ఆతర్వాతే “ఆబతనం”తో మార్క్సిస్టు తత్వశాస్త్ర అధ్యయన0 సాగించా. నాటి “చైతన్య వేదిక” సభలు, సెమినార్లు నా దృష్టిని మార్క్సిస్టు సిద్ధాంత అధ్యయనంపైకి అదనంగా మళ్లించడంలో ఉపయోగ పడ్డాయని సగర్వ0గా చెప్పగలను. అప్పుడు చైతన్య వేదిక తాత్విక, రాజకీయ అంశాలపై పెట్టె సభలకి హాజరయ్యేందుకు నా ఇతర ప్రోగ్రామ్స్ తేదీలని సవరించుకున్న నేపథ్యం ఉంది.ఒకసారి జంగారెడ్డి గూడెంలో ఒక ప్రోగ్రామ్ తేదీని మార్చుకున్నట్లు బాగా గుర్తున్నది. నాడు వాటిపట్ల నేను చాలా ఆసక్తి పరుడినని మీకు గుర్తు చెప్పడానికే వీటి ప్రస్తావన చేస్తున్నా.

ఈ సందర్బంగా మీకొక చేదు జ్ఞాపకాన్ని గుర్తు చేయడం సందర్భ0 అనిపిస్తుంది. (ఒకవేళ మీరు దాన్ని అవసరమైన సమీక్షా0శంగా భావించి, రాజకీయ సానరాయి గా స్వీకరిస్తే అది చేదు స్మృతి కాబోదు.పైగా అది మీకోక మధుర స్మృతి కూడా కావచ్చు.అప్పుడు మీపట్ల ఈ అంచనాని బేషరతుగా నేను సవరించుకుంటా) అప్పుడు పలుమార్లు ఓ ప్రశ్న నన్ను వేధిస్తుండేది. “చైతన్య వేదిక” ఇలా0టి పాత్రనింపోషిస్తుంటే, దాని మాతృ రాజకీయ సంస్థ, ముఖ్యముగా దాని కార్మిక విభాగం అందుకు పూర్తి విరుద్ధ పాత్ర పోషించడం ఎలా సాధ్యం?” ఇదీ నాటి నా “ధర్మ సందేహ0”! (ఆ తర్వాత “ఏలూరు వరద నిరోధక ఉద్యమం” లో భాగంగా TVR గారితో ఏర్పడ్డ ఉద్యమబంధం నాకు కొంత వరకు అర్ధం చేయించిందనుకోండి)

నిజం చెప్పాలంటే నాటి మీ “చైతన్య వేదిక” తాత్విక, సాహిత్య సభల ద్వార పొందినమార్క్సిస్టు జ్ఞానం నన్ను మరింత దృఢమైన మార్క్సిస్టు చింతనాపరుడిగా తీర్చి దిద్దడంలో కొంతవరకి సహకరించింది. మరింత దృఢమైన విప్లవ కార్మిక యోధునిగా మలచడం లో కొంత తోడ్పాటుని ఇచ్చింది.వివరాలు సరిగ్గా గుర్తు లేకపోయినా ఓ సభ లో ఒక వక్త రాజకీయ ఉద్యమకారులుగా;కార్మిక పోరాటాలలోభాగస్వాము లుగా స్త్రీలని మలచలడం పై లెనిన్ బోధనల్ని గూర్చి ప్రసంగించారు.దీనినొక చారిత్రక అవసరమైన కర్తవ్యంగా లెనిన్ చెప్పిన విషయాన్ని గుర్తు చేశారు. మహిళాకార్మికులని కార్మిక పోరాటాలలో సమీకరించే బాధ్యతని ఆనాడు నాకు బాగా గుర్తు చేసింది.అది తొలుత చుట్టల కార్మికుల్లో ఓ ప్రయోగంచేసి, తర్వాత జూట్ కార్మికరంగంలోనూ విజయం పొందడంలో నాకు అదనపు రాజకీయ స్ఫూర్తిని ఇచ్చింది.ఏలూర్ పట్టణ కార్మికోద్యమాల్లో, &ముఖ్యంగా ఏలూరు జూట్ మిల్ కార్మిక రంగం లో గత చరిత్ర ఏమిటో సమీక్షలు అప్రస్తుతం. ఆనాడు ఎవరెవరు ఏ ఏ పాత్రలు పోషించారో పక్కకి పెడదాం. (అట్టి సమీక్షలు రేపటి చరిత్ర నిర్మాణానికి అవసరమని మీరు భావిస్తే అది మీ సంబంధిత రాజకీయ కర్తవ్యం అనుకోండి) నాకు అది అసంబంధితం.కానీ మూడు దశాబ్దాలతర్వాత (ఈకాల నిర్ణయంలో చిరు పొరపాటు0టే మన్నింపు కోరతాను) ఏలూరులో పునరుద్దానం పొందడం ఎంతో ఆనంద దాయకం. పైగా ప్రతీఘాత ఫాసిస్ట్ రాజకీయ శక్తులు భారత దేశ రాజకీయ యవనికపై చెలరేగుతున్న నేటివిషమ కాలంలో నాటి మీ”చైతన్య వేదిక” రాజకీయ0గా ఒకవేళ పునరుజ్జీవం పొందితే వ్యక్తిగతంగా హర్షిస్తాను. నాటి స్థితి గతుల్లో అది మీ “వేదిక” కావచ్చు.కానీ నేటి స్థితి గతుల్లో మాత్రం అది “మన ఉమ్మడి వేదిక” గా పని చేస్తుందనేఅశాభావం ఉంది. అది మీ ఇష్టం. నేటి సంక్లిష్ట పరిస్థితుల్లో కూడా ప్రగతిశీలభావుకులు లేదా ప్రేక్షక సానుభూతిపరులు గానే మిగిలిపోతారా;లేదా పాత్రధారులుగా కూడా మారతారా అనేది మీ ఇష్టమే! కానీ నా వ్యక్తిగత ఆశాభావాన్ని వ్యక్తం చేయడం నా ధర్మం. మీ వేదిక తో గత కాలపు నా అనుబంధం వల్ల చొరవ తీసుకొని ప్రస్తావించా. అందుకు మీరు అన్యాదా భావించరని ఆశిస్తా.

కొసమెరుపు:- ఏలూరు జూట్ మిల్లులో మహిళా కార్మికుల సమర శీల “ఎనిమిది గంటల పని దినం” పోరుకి దాదాపు మూడుదశాబ్దాలు ముగిసి పోయింది. ఈ నేపధ్య చరిత్ర గల “నీల” నవలా పరిచయసభ ద్వారానాటి మీ “చైతన్య వేదిక” మళ్లీ పునర్దర్శనం కావడమనేది నాకు వ్యక్తిగతంగా ఎంతో ఆనందదాయకమైనది.మీ “చైతన్య వేదిక” కల్పించిన నాటి “చైతన్యం” కూడా నాటి జూట్ మహిళా కార్మికుల సమర శీల పోరులో ఎదో మేరకు అంతర్భాగంగా ఉంది. అది నిర్మాణ రూపంలో కాక పోవచ్చు.రాజకీయ రూపంలో కూడా కాక పోవచ్చు. ఆ రూపాలలో నాడు మనం పరస్పర విరుద్ధస్థానాలలో ఉన్నాం. కానీ నాటి నిర్మాణాలకూ, బాహ్య రాజకీయాలకూ వెనక పునాదిగా నిలిచే మౌలిక తాత్విక రంగంలో ఓ ఐక్యతా స్ఫూర్తి దాగి ఉంది.గాన నాటి సమర శీల కార్మిక పోరాటాలలో మీ “చైతన్య వేదిక”కూ ఓ పాత్ర ఉందనుకుంటున్నా. కాకతాలీయంగానైనా అది నేడు అదే(deto)మహిళా కార్మిక పోరాట నేపధ్య పాత్రా పోషణతోనే తిరిగి ముప్పయి ఏళ్ల అజ్ఞాతం తర్వాత(ఈ పదం ఒకవేళ మీకు ఇబ్బంది కలిగిస్తే మన్నించండి)పునర్దర్శనం పొందడం విచిత్రమైనదే. అట్టి పునార్దర్శనంతో అది ఆగకుండా పునరుజ్జీవం కూడా పొందితే చాలా సంతోషిస్తా. నేటి ఫాసిస్ట్ రాజకీయ వ్యతిరేకపోషణ కు పునరుద్దానం కూడా పొందితే మరింత గర్వించే అంశమే కదా!

నాహృదయం ఎంతో స్పందించి రాస్తున్న ఈ వర్తమానాన్ని ఒక సందేశ0గా భావించయినా నాటి చైతన్య వేదిక నిర్వాహకులకు కూడా మీరు (గంగాధర్ గారు) పంపగలరు. TVR గారు, మొన్న మొన్ననే ముత్యాల సాంబశివరావు గారు,గుండుగోలను సత్య నారాయణగార్ల ఫోన్ నెంబర్లు నావద్ద ఉన్నాయి మీతో పాటు మిగిలిన ఈ ముగ్గురికీ పంపిస్తున్నా.
ఇట్లు, పి ప్రసాద్(IFTU)
22-1-2018

 

 

ఒక వైద్యుని దృష్టిలో…

మహేంద్ర కుమార్ గారు వృత్తి రీత్యా వైద్య సంబంధిత రంగం. ప్రవృత్తి రీత్యా సాహిత్యాభిమాని, సమీక్షకులు. వారు నీల నవలని ఇలా సమీక్షించారు

******************************

 

హమ్మయ్య !! నీల చదవడం అయ్యింది .

అంతర్జాల ఆధారిత వివిధ వ్యామోహాలను తట్టుకుని ఈ నవలని పూర్తిజేయడమంటే , కథ , కథనం , కథా కాలం ఇట్లా ఏకబిగిన చదివించే అద్భుత గుణాన్ని కలిగి ఉండడమేనేమో !

ఒక అమ్మాయి మనుగడ కోసం పోరాటాన్ని అత్యంత సహజంగా సాగించిన విధానాన్ని చిత్రించిన నవల ఇది . 
నీల పరదేశికి రాసిన లేఖ ఎన్నదగినది , లేమి వల్ల ప్రేమను డిజర్వ్ అయి ఉన్నాను అంటుంది , దీని కోసమే తపన పడింది ఎల్లప్పుడూ . నాటకీయత లేకుండా , కథానాయిక హోదా తో కాకుండా నీలను మలచిన తీరు గొప్పది .
సంపూర్ణ : జీవితం మెరుగ్గా ఉండాలనుకున్నప్పుడు అందివచ్చిన అవకాశాలని విజయ సోపానాలు చేసుకోవాలని నిరూపించిన పాత్ర , అయితే సంపూర్ణ మూలాలనెప్పుడు మరువలేదు , నేడు ఇది అభిలషణీయం . 

అజిత : చైతన్య స్రవంతి లాంటి పాత్ర , స్వతంత్రంగా బతకాలనుకున్నప్పుడు ఎలా నిబ్బరం అవసరమో చూపిన పాత్ర ” కొద్దిగా ప్రేమిస్తే చాలు ప్లీజ్ ప్లీజ్” సిద్ధాంతం ఎంత వాస్తవం ! 

పరదేశి : నిజాయితీ నిబద్దత ఉన్నవాడు , నీలకి జీవితంపట్ల మరల ఆశలు చిగురించినవాడు రాద్ధాంతాలు , వ్యసనాలు లేకుండా జీవితాన్ని ఆలింగనం చేసుకున్నవాడు . పాఠకుడికి ఆర్ద్రంగా అవగతమయ్యేవాడు 

సదాశివ : కొంచం ఉన్నత సమాజం సంపర్కం వల్ల వచ్చిందో లేదా హృదయ వైశాల్యమో , స్త్రీ పురుష సంక్లిష్టతల్లో , ఇలాంటి వ్యక్తులు నేటి అవసరం , వీరిని మన సమాజం తయారు జేసుకోవాలి . 

పాష్టరమ్మ , ప్రసాదు , మినొ ఎవరూ నేల విడిచి సాము చేయలేదు .

ఓల్గా గారి ప్రభావం నుండి భయటపడ్డాననుకున్న రచయిత్రి , ఆ కొనసాగింపునేమో అన్నట్లుంది

ఎందుకోగానీ దయానిధికి , నీలకి సారూప్యత తళుక్కుమంది . 

చివరి పేజీల్లో నీల చేసుకున్న అవలోకనమే ఈ నవల విషయ సంగ్రహం .

స్వర్ణనీల

కిలారి స్వర్ణ – మంచి పాఠకురాలు, సాహిత్య సమీక్షకురాలు, త్వరలో మంచి అనువాద రచనని అందించబోతున్నారు. నీల నవలపై ఈ చిట్టి సమీక్ష చేసారు

 

నీల గురించి ఏం రాయాలి.? కేవలం ప్రేమ కోణాన్ని మాత్రమే స్పృశిస్తాను. 🙂

ఒకటి మాత్రం ఖచ్చితంగా చెప్పగలను. సదా మనుషులను ప్రేమించేవారు, ప్రేమరాహిత్యంలో కొట్టుకుపోతున్నవారూ ఇద్దరూ చదవాల్సిన నవల. రక్తసంబంధీకులే కొట్టుకు చస్తున్న ఈ రోజుల్లో అసలేమాత్రం సంబంధం లేని పైడమ్మ, పాష్టరమ్మల మీద ఏంటా వల్లమాలిన ప్రేమ.? ఎందుకా ప్రేమ? పరదేశి, నీల మద్య వున్న అమలినమయిన ప్రేమ..ఊహించగలమా..? ఇక సదా…ఎంత చెప్పినా తక్కువే. ఇలాంటి అద్భుతమయిన వ్యక్తులు వుంటారా..వుంటారనే నమ్మకం కలిగేలా ఆ అనుభూతిని కలిగేలా రాసిన రచయిత్రికి సదా కృతజ్ఞతలు 🙂. అతి మామూలు మనుషులే అయినా ప్రసాద్ , సరళ ల ప్రేమని కూడా తప్పు పట్టలేం. అది అవసరానికి ఏర్పరచుకున్న బంధం అయినా కూడా.

చిన్న స్పేస్ కోసం ఎంతగానో ఆరాటపడి తన ప్రాణాలే పోగొట్టుకున్న తల్లి గుర్తొచ్చి నీల అనుకునే మాటలు: ” అమ్మా! హాయిగా నచ్చినట్లు వుండు అని చెపాలనిపిస్తుంది “, బాగా నచ్చాయి.

మనుషుల్ని ఎంత చివరి వరకు వెళ్ళి ప్రేమిస్తే, అంతగా వాళ్ళని క్షమించేయొచ్చు. ఇలా ఎంత మంది ఆలోచిస్తారు. మనకి కీడు చేసాడు కాబట్టి..మనం కూడా ఎలాగయినా సరే పగ తీర్చుకోవాల్సిందే అన్నట్టుగా వుంటుంది కొందరి ప్రవర్తన. అలాంటి వాళ్ళకు చెంపపెట్టుగా వుంటుంది ఈ నవల.

సాఫీగా జరిగిపోయే కథ, పుస్తకం చదువుతున్నంత సేపూ ప్రేమవాహినిలో కొట్టుకుపోయేలా మనలందరినీ ఒక అనుభూతికి గురిచేసిన రచయిత్రి జాజి మల్లి గారికి కృతజ్ఞతలు ఎంత చెప్పినా తక్కువే ! ఎక్కడా అసహజత్వం లేకుండా, సున్నితత్వం పోకుండా ప్రేమ మీద నమ్మకాన్ని కలిగించారు. అందరూ తప్పకుండా చదవాల్సిన పుస్తకం. మరమనుషుల్లా బ్రతుకుతున్న వాళ్ళకు ఒక ఆత్మీయ స్పర్శలా, చల్లని చిరుజల్లులా మాత్రం తగులుతుంది !

నీల – రవికాంత్ రెడ్డి విశ్లేషణ

న్యాయవాది, మంచి చదువరి, సామాజిక సమస్యలను తార్కికంగా వ్యాఖ్యానించే మాదిరెడ్డి రవికాంత్ రెడ్డి నీల నవలను ఆబ్జెక్టివ్ గా ఎట్లా అర్థం చేసుకోవచ్చో ఈ సమీక్షలో చెపుతున్నారు.

 

**********

ఆడవారికి మాత్రమే అనవసరమైన నీతులు బోధించే కండిషనింగ్ ఉన్న సమాజంలో ఈ నవల దానికి ధిక్కారమే అని చెప్పాలి. ప్రేమ జీవితంలో ఒకసారే కలుగుతుంది అనడం ఎంత ట్రాషో అదే ప్రేమ వల్ల కలిగే పక్షపాతం, దాన్ని కూడా అధిగమించే సహజ కాంప్లెక్సులూ, కర్తవ్యం, జీవితాశయాలు ఇవన్నీ ఆ ప్రేమను ప్రభావితం చేస్తాయనడం కూడా అంతే నిజం. నిజ జీవితంలో Unconditional love అనేది నూటికి 0.1% మాత్రమే ఉంటుంది.

పుస్తకాలనేవి మంచి చెడులు చెప్పడానికి ఉండవు. మంచి చెడులు మనకి మనమే విశ్లేషించుకునే నైపుణ్యాన్ని పెంచడానికి మాత్రమే ఉంటాయి. ఒక పాత్ర సృష్టిలో దాని సామాజిక నేపథ్యం, అది ప్రభావితం చేసే ఆలోచనా తీరు, దాన్ని బట్టి ఆ పాత్ర ప్రవర్తన, నిర్ణయాలు ఉంటాయి. అంతేగానీ, ఆ పాత్ర ఇలా ప్రవర్తిస్తే బాగుంటుంది కదా, అలా ప్రవర్తిస్తే ఈ కష్టాలు ఉండేవి కాదు కదా అని పాఠకులు చెప్పడం బానే ఉంటుంది. కానీ అది పాత్ర ఆత్మని అర్ధం చేసుకున్నట్టు కాదు. ప్రపంచంలోని ఇంత మంది మనుషుల్లో ఒక మనిషి పాత్రని తీసుకుని అల్లిన కధ ఇది. ఆ పాత్ర జీవితంలో ఉండే మార్పులకనుగుణంగా కథను ముందుకు తీసుకుపోయారు రచయిత. అంతేకానీ, దాన్ని ఆదర్శంగా తీసుకుని పాటించమని కాదు. ఉదాహరణకి ఎవరైనా రచయిత వేశ్యావాటికల్లో ఉండే ఒక మహిళ జీవితం గురించి రాయాలనుకుంటే అక్కడి వారి జీవితానికి, మనవాటికి సారూప్యత ఏ మాత్రం ఉండదు. ఆలోచనలు, వారి భాష కూడా పూర్తి భిన్నంగా ఉంటాయి. మనకి చాలా విపరీతంగా అనిపించినవి అక్కడ చాలా మామూలు విషయాలు. అక్కడ కూడా మనం మనకి చాలా తెలుసనేసుకుని మన అమూల్యమైన, విరుద్ధమైన అభిప్రాయాలు వ్యక్తం చేస్తాం, ఆ పాత్ర వెనుక జరిగిన రీసెర్చ్ ని, దగ్గరగా చూసిన అనుభవాలను ఏ మాత్రం పట్టించుకోకుండా. మనకి తెలిసిన, మనం ఆలోచనా విధానాలు మాత్రమే ఉన్న మనుషుల గురించే చదువుకుంటూ పోతే వేరేవి తెలిసే అవకాశమే ఉండదు.

నీల చిన్నప్పుడు అనుభవించిన కఠిన పేదరికం మనమెవ్వరం అనుభవించలేదు. రచయిత కూడా అనుభవించి ఉండరు. కానీ అది కళ్ళకు కట్టినట్టు రాయడం లోనే రచయితల నేర్పు కనబడుతుంది. నీల చోళదిబ్బకి తిరిగి వచ్చాక అక్కడి సమస్యలను, ఎదుగుదలనూ తను చదివిన సోషియాలజీ పాయింట్ ఆఫ్ వ్యూ నుంచి చూస్తుంది. అలా దేన్నైనా ఎవరి దృష్టి కోణం నుంచి వారు చూస్తారు. మన ఆలోచనలు మారే కొద్దీ ఆ దృక్కోణం కూడా మారుతుంది. కానీ అప్పటికే ముందున్న దృక్కోణం వల్ల తీసుకున్న నిర్ణయాలవల్ల నష్టం జరిగితే కొన్ని సార్లు దాన్ని పూడ్చుకోలేం. అదే జీవితం మనకి నేర్పేది కూడా.

నీల వ్యక్తిత్వం గురించి, ఆ కారెక్టర్ elevation గురించి, పరదేశీతో సంభాషణ వల్ల కలిగిన మానసిక సంఘర్షణ, సంభాషణల్లోని భాష చదివితే పుస్తకం ఎలా ఉంటుందో తెలిసిపోతుంది. ముందుముందు ఏం ఉంది అనే ఉత్సుకతని మొదటి నాలుగు పేజీలే క్రియేట్ చేయడం బావుంది.

ఆధునిక ప్రపంచాన్ని తెలుగులో వర్ణిస్తే చదవడం ఇదే మొదటిసారి. చాలా కొత్తగా ఉంది. కొంతమందిని ఊరికే అలా చూస్తూనే జీవితం మీద ఆశ ఎందుకు రెట్టింపవుతుంది, ఇది నాకే అనిపిస్తుందా, అందిరికీనా అనే సందిగ్ధానికి తెర తీసినట్టైంది. కొన్ని వాక్యాలు చదువుతుంటే చాలా ఫ్రెష్ గా, ఆలోచింపజేసే విధంగా ఉన్నాయి.”

అనేక చారిత్రక సంఘటనలు జరిగిన కాలంలో కూడా మనుష్యులు ఏవిధంగా ప్రవర్తించేవారు, ఆలోచించేవారు, పద్ధతులు ఎలా ఉండేవి అని చదివినప్పుడు ఇంత రీసెర్చ్ ఎప్పుడు చేశారు, ఎక్కడ నుంచి చేశారు అనిపించింది.

మన వ్యక్తిగత జీవితాలలో కొన్ని సంఘటనలను మనం అనుభూతించినంతగా వ్యక్తపరచడం తెలియదు. వాటికి చాలా చోట్ల అక్షరరూపం ఉందీ పుస్తకంలో.

నైతిక విషయాలు, విలువలు పోత పోసినట్టుగా ఒకే మూసలో ఉండవు. వాటిని మానవీయ కోణంలో చట్టపరిధిలోనే ఎవరికి వారు నిర్వచించుకోవాలి, దానికి వారి నేపథ్యం అసంకల్పితంగా పని చేస్తూ ఉంటుంది.

సంపూర్ణ జిల్లా పరిషత్ ఛైర్ పర్సన్ గా ఎదిగిన తీరు అద్భుతం. అది జరిగిన తీరును చాలా సహజంగా తీసుకొచ్చారు. నిర్లక్ష్యం చేసిన శుభాంజలిని రాజకీయ అనామకురాలిని చేయడంలో, రత్నాకర్ ని కూడా మించిపోయి అతన్నే తన చుట్టూ తిప్పుకోవడం, వ్యక్తిగత జీవితాన్నీ, రాజకీయాన్ని వేరు చేసి చూడడంలో ఫక్తు రాజకీయ నాయకురాలి లక్షణాలు కనబడ్డాయి. పులి కడుపున పులే పుడుతుందని సంపూర్ణ పాత్ర చెబుతుంది. ఆమె పైకి వచ్చిన విధానంమీద ఉన్న అభ్యంతరాలుంటే ఉండచ్చు. కానీ విపరీతమైన డబ్బు, చదువు, కుల బలం ఉన్నవారిని రాజకీయాల్లో ఎదుర్కోవాలంటే అవి ఏమీ లేని వారికి చాలా పరిమితమైన మార్గాలుంటాయి.

ఏ పాత్ర కూడా దాని ప్రభావం అందరికీ అర్ధమయ్యేంత conspicuous గా లేకపోయినా ఒక అంతర్వాహినిలా దాని ప్రాధాన్యం అది సంతరించుకుంది.

నీల ప్రతీ అడుగు, అనుభవించిన ప్రతీ క్షణం కళ్ళ ముందు మెదులుతూనే ఉంటాయేమో కొంతకాలం వరకూ. సదాశివ అంత ఉన్నతంగా ఉండడం ఎలా సాధ్యమో కొంత ఆశ్చర్యానికి గురి చేసినా ఎన్నో చదివి, ఎంతో మందిని చూసిన మనిషి తర్కానికి విలువిచ్చి, విశాలంగా ఆలోచిస్తే అది సాధ్యమే అనిపిస్తుంది.
ఒక కావ్యాన్ని తెలుగు పాఠకులకు అందించాలన్న తపనతో పోలిస్తే పేజీల సంఖ్య ఎక్కువేమీ కాదు. కల్పిత కధల్లో కనపడినట్టుగా కేవలం కధమాత్రమే రాసుకుపోకుండా ఆయా కాలాల్లో సామాజిక, ఆర్ధిక, రాజకీయ రంగాల్లో జరిగిన సంఘటనలు, పాత్రలమీద వాటి జీవితాలమీద వాటి ప్రభావం ఏదో చెప్పాలి కాబట్టి చెప్పినట్టుగా కాకుండా విపులంగా చెప్పడం అంకితభావానికి నిదర్శనం.

ఉత్తరాంధ్ర పండగలు, ఆచార వ్యవహారాలు తెలియనివారికి కొత్తగా, ఆహ్లాదంగా ఉంటుంది. తెలుగులో నాకు తెలియని పదాలు చాలా ఉన్నాయనిపించింది.

This is my sixth book in the series. ఇంతకు ముందు నేను ప్రస్తావించిన ఏ రచయితకీ తీసిపోని రచయిత మల్లీశ్వరి గారు. Observation of life, character and the changes in it over the period of life due to changes are outstanding. ఎక్కడా సీరియస్ నెస్ కోల్పోవడం కానీ, బద్ధకించడం గానీ లేకుండా శిల్పాన్ని చెక్కినట్టు చెక్కారు పుస్తకాన్ని. Thanks for giving us this beautiful book.

I need to confess something here. I borrowed this book from a friend. పుస్తకం కొన్ని పేజీలు చదివాక చెప్పేశాను తిరిగివ్వనని.

 

నీల నవల – అనిల్ డాని

యువకవి, కవిసంగమం, కవితా పత్రికలో  కీలక బాధ్యతలు నిర్వహిస్తున్న అనిల్ డాని నీల నవలపై చేసిన విమర్శనాత్మక సమీక్ష

****************************

నీల – ఎట్టకేలకి పూర్తి చేశా.  తానా బహుమతి పొందిన నవలలో ఒకటి నీల. కొంచం పెద్ద నవల – దాదాపు 500 పైగా పేజీలు. నీల అనే ఒక సాధారణ అమ్మాయి, ఏలూరు జూట్ మిల్లు కార్మికురాలి కూతురు. సాధారణంగా దిగువ మధ్య తరగతి కుటుంబం ఎలా ఉంటుందో అలాంటి జీవితం, కుటుంబం అంటేనే ఒడిదుడుకులని మధ్యతరగతి పిల్లలకి ఓపికగా కూర్చొబెట్టి ఎవరూ చెప్పనక్కరలేదు జీవితమే అంతా నేర్పిస్తుంది. చాలీ చాలని అన్నం తాగుబోతు నాన్న , అమ్మది మరో కధ, అసలు నీల చుట్టురా కొన్ని వలయాలు ఉంటాయి వాటిని చాలా నేర్పుగా నీల ఎలా విడదీసుకుంది అనేది ఈ నవల చెప్పింది. చాలా ధైర్యవంతురాలు నీల , అలాంటి ధైర్యవంతురాలైన స్త్రీ పాత్రలు చాలా ఉంటాయి వాటిలో కొన్ని నిజ జీవితంలో మనకీ ఎదురౌతాయి. వాట్లిలో ఆరంజ్యోతి అనే పాత్ర చాలా ఉదాత్తమైనది , అలాగే సంపూర్ణ అనే పాత్ర చాలా క్లిష్టమైన పాత్ర అవసరం ఏమైనా చేయిస్తుంది అని చెప్పే పాత్ర , ఇంక నీల తల్లి చంద్రకళ కొంచం ఆసక్తి కలిగిస్తుంది, ఆమే తప్పు చేసిందా లేదా అనే విషయం రచయిత కూడా స్పష్టంగా చెప్పలేదు, కాని ఆ పాత్ర మీద చాలా సానుభూతి ఉంటుంది. ఇంక సరళ చాల విచిత్ర మనస్తత్వమైన పాత్ర ప్రసాద్ అనబడే ఒకానొకప్పటి నీల భర్త తో ఆమె సంబంధం అదే సమయంలో నీలతో తన ప్రవర్తన ఇలాంటివి కొన్ని ఆమె పాత్రని సూచిస్తాయి, అలాగే లాయర్ వసుంధర పాత్ర కూడా చర్చించుకోవాలి నీల కి అండగా నిబడడం లో చాలా ముఖ్య భూమిక ఆమెది .

 

ఇంక ఇక్కడ ప్రధానంగా చెప్పుకోవాల్సినది రెండు పాత్రలు ఒకటి. పరదేసి రెండోది సదాశివ , మొదటి వ్యక్తి ని నీల వద్దనుకుంటుంది , రెండొ వ్యక్తితో అతను అడగగానే సహజీవనానికి ఒప్పుకుంటుంది, ఇక్కడ మరో స్త్రీ మూర్తి “పాష్టరమ్మ” అనబడే పాత్ర ని గురించి మాట్లాడాలి ఆమె తన గురించి కన్నా నీల గురించే ఎక్కువ తాపత్రయ పడుతుంది, నీల సహజీవనం అనే సూత్రీకరణకీ తాను అస్సలు ఒప్పుకోదుకాని నీల ఒప్పిస్తుంది , సదా ఇంటి మనుషుల నడవడికని చూసి నీల ని సమర్దిస్తుంది. నీల ఒక సామాజికం గా జరిగిన మార్పులని ప్రస్తావిస్తూ సాగిన నవల , దళితుల జీవితాలు , అలాగే మత్స్యకారుల జీవితాలు అందులోని లోటుపాట్లు కొంచం విపులంగానే చెప్పారు రచయిత.

పెద్ద నవల కావడంతో లోపలికి పోవడానికి మనకి కొంత సమయం పడుతుంది , కాని వెళ్లిన తరవాత మరలా బయతకి రాబుద్ది కాదు ఆ పాత్రల మధ్యనే తిరుగుతూ ఉంటాం. కొంత నిడివి తగ్గినా బావుండేది అని కూడా అనిపిస్తుంది,కాని దాదాపు మూడు దశాబ్దాల స్తితిగతులని వర్ణించాలంటే రచయితకీ ఆ మాత్రం స్పేస్ ఉండాలేమొ అని కూడా అనిపిస్తుంది , అవడానికి నవల అయినా రచయితలోని కవయిత్రి చాలా సార్లూ బయటకి వచ్చి మనల్ని అబ్బుర పరుస్తుంది చాలా కవిత్వాన్ని అలవోకగా ఈ నవలలోకి ఒంపేశారు జాజిమల్లి గారు ఒక రకంగా అది నవలలోని మూడ్ ని ఆఫ్ కాకుండా చేస్తుంది ఉదాహరణలు ఇవ్వాలంటే మరలా ఇంకో నవల రాయాలి .

అంతా బాగానే ఉందా అంటే కొంత భాగం లేదనీ చెబుతాని నా మొదటి కంప్లైంట్ స్టాలిన్ సూర్యం పాత్రని అలా మధ్యలో వదిలేయడం నీల అతడినీ చివరివరకూ హీరోలానే చూస్తుంది. ఇంకపొతే ఆటోరాజు చంద్ర కళ మధ్యన బంధం ఎలా మొదలైందో అని పాఠకుడు కాస్త ఆలొచనలో పడతాడు , స్త్రీల మీద పాజిటీవ్ ఒపీనియన్ ఉన్నవాళ్లకి కొన్ని స్త్రీ పాత్రలు ఆలోచనని రేకెత్తిస్తాయి నీల కూడా కొన్ని సార్లు బేలగా మారుతుంది ముఖ్యంగా పరదేసీ పరిచయం అప్పుడు ఆమె పాత్ర ఎందుకో ఇంకా కొంచం బలంగా ఉంటే బావుండు అనిపించింది అలాగే వసుంధర గారి దగ్గర ఉన్నప్పుడు పరిచయం అయిన సదా వారిద్దరి అనుబంధం గురించి చెప్పినప్పుడు పరదేశి వద్ద చేసిన ఒప్పందం గురుతొచ్చి మరలా తనకి తాను పునరాలోచనలో పడుతుంది ఇది కొంత సంక్లిస్టమైన అంశం (పాఠకులకి చదివితేనే తెలుస్తుంది) ఇంక పూర్తిగా విస్మరింపబడిన పాత్ర “మినో” నీల కూతురు . నీల జీవితం అన్ని మలుపులు తిరుగుతున్నా కూతురి ప్రస్తావన చాల అతి తక్కువ సందర్భాల్లో వస్తుంది సాధారణంగా తల్లి హృదయం అలా ఆ పిల్లని చూస్తూ ఊరుకోలేదు కదా కాని మరెందుకో మినో ఆఖర్లో వచ్చి ఈ తరం ప్రతినిధిగా ఎదో కొంచం హడావుడి చేస్తుంది తప్ప మిగతా ఎక్కడా కనపడదు . కవర్ పేజీ కూడా ఇంకాస్త శ్రద్ద తీసుకుంటే బావుండు అనిపించింది.

 

ఏది ఏమైనా అసలు సాహిత్యమే లేదు ఇంకా నవలలు చదవడం ఎక్కడా అని వాదించే వారికి ఈ తానా బహుమతి నవలలు చూపించాలి ఎంత గొప్ప థీం తో ఎంపిక చేసారు ఇవి తప్పక చదవాల్సిన నవలలు చదివి సామాజిక మార్పుల గురించి చర్చించాల్సిన నవలలు రచయితలకి గొప్ప పేరు ప్రఖ్యాతలు రావాలి ఈ నవలల వలన అని ఆశిస్తూ .. రచయితలకి నా అభినందనలు

నాలో నీల

ఏయు తెలుగు శాఖ పీజీ విద్యార్ధి నీల గురించి రాసిన కవిత. రూపం ప్రాథమికంగా ఉన్నా ఒకటి రెండు మెరుపులు ఉండటంలో దీనిని కూడా సమీక్ష లేదా స్పందనగా తీసుకున్నాను.

కొమ్మన వారి మాటల్లో నీల

file:///C:/Users/singa/Downloads/malleswari%20garu.pdf

 

నీల

 

20.1.2018 జిల్లా కేంద్ర గ్రంథాలయం, ఏలూరు

—————————

హఠాత్తుగా కొద్దిరోజుల క్రితం తానా పురస్కారం అందుకొన్న నవలగా ‘నీల’ గురించి పాఠకలోకానికి  సమాచారం. ఏ పత్రికలోనూ సీరియల్ గా రాలేదు. 550 పుటల మేర విస్తరించిన నవల అని తెలిసే అవకాశమూ లేదు. (1986-2011) కాలాల మధ్య ఉత్తరాంధ్ర మొదలు భాగ్యనగరం వరకు కథాకాలంలో నెలకొన్న కొన్ని వాస్తవాలకు అక్షరరూపం. నిజం ఎక్కువగా, కథనాన్ని ఆశ్రయించిన నవల. కల్పన చాలా తక్కువ.

25 ఏళ్ళలో మూడు తరాల మేర విస్తరించిన కథ ఇది.

మన పొరుగున ఉన్న వేంపాడు గ్రామంలో పాతూరి పూర్ణచంద్ర రావు, అనూరాధ గారల అమ్మాయిల్లో మల్లీశ్వరి మాత్రమే రాయగలిగిన నవల. చాలామంది రచయితలకు లొంగని కథ. ఈ నవల మహిళ మాత్రమే తెలుగు పాఠకులందరి కోసం  రాయగలిగిన నవల.

ప్రణాళిక మొదలు స్పృశించిన ప్రతి అంశం వెనుక అపార పరిశోధన ఉంది. పరిశీలన ఉంది. అనితర సాధ్యమైన అధ్యయనం ఉంది. నిశితమైన విశ్లేషణ ఉంది. పరిమళించే మానవత్వం ఉంది. ఉండవలసినంత క్షమ ఉంది. పొరలు పొరలుగా విస్తరించే జీవితంలో రకరకాల సంకటాల, ఘర్షణల రహస్యాలున్నాయి. కవిత్వం ఉంది

స్త్రీ పురుషసంబంధాల్లో ఎవరు ఏమి కోరుకుంటున్నారు, స్వాభిమానం ఉన్న మహిళ ఏమికోరుకుంటుంది  అన్న విషయాలకు సంబంధించి గాఢమైన చర్చ ఉంది అన్నింటినీ మించి స్త్రీ పురుషుల మధ్య జీవితంలో లైంగిక బంధానికి – ప్రేమకు గల అంతరాన్ని చెప్పిన తీరు, ‘నీల’ను ఒకటికి రెండుమార్లు చదివేలా చేస్తుంది.

నీతి – అవినీతి అనే పడికట్టు పదాల పరిధి దాటిన నిజాయితీ ముఖ్యం. ప్రేమించడం,ప్రేమించబడడం ఉన్నతమైనవే కానీ క్షమించగలగడం సర్వోన్నతం అని గ్రహిస్తాం. క్షమించగలగడం వరకూ మనిషి ఎదిగితే జీవితానికి పరిపూర్ణత ఉంటుంది. అదేదో దేవుడు చేసిన పని మనమే చేసినట్టుగ ఉంటుంది. ఇదంతా మన గ్రహణలోకి రావాలంటే ‘నీల’ ను అధ్యయనం చేయాలి. చలం సమకాలీన సమాజంలో కంటే తర్వాతే అర్థం కావడం జరిగింది కాని మల్లీశ్వరి ‘నీల’ను సమకాలీన సమాజం పట్టించుకోవలసిన అవసరం ఉంది. స్త్రీ పురుషుల మధ్య ప్రేమ వెల్లివిరిసేందుకు నీలను పట్టించుకుని అధ్యయనం చేయాలి.

ఇప్పటి సమాజంలో ఒంటరిగా ఉంటున్న మహిళలు, వివాహంతో ప్రమేయం లేకుండా కేవలనమ్మకంతో సహజీవనం చేస్తున్న స్త్రీ పురుషులు, వైవాహిక బంధాన్ని గౌరవించలేక, వ్యామోహాలను కట్టడి చేసుకోలేక ఎక్కడ మునిగి ఎక్కడ తేలుతున్నారో తెలియక వంచనలో, దుఃఖంతో హింసతో నలుగుతున్న జీవితాలూ నవలలో కనిపిస్తాయి.

ఈ సమాజంలో కులమతాలూ, సంపన్నులూ, సామాన్యులూ, నిరుపేదలు ఉన్నారు. నిరసనలూ, ఉద్యమాలూ, పోరుబాటలూ, పథకాలూ ఉన్నాయి. వీటి చుట్టూ అల్లుకున్న కథలూ ఉన్నాయి. 1986 డిసెంబర్ 19 న ఏలూరులో నాలుగైదు వేల కార్మికుల జీవనోపాధికి కేంద్రమైన జ్యూట్ మిల్ లాకౌట్ గురించి, అది సృష్టించిన సంక్షోభం గురించి మనలాంటి మధ్య తరగతి ప్రజలకు, మూడింట రెండు వంతుల మందికి వార్తగా మాత్రమే తెలుసు

ఓ పదిపైసలు తక్కువకు రిక్షా దొరుకుతుందంటే, ఇంట్లో పని పాటలకు విరివిగా మనుషులు దొరుకుతున్నారంటే – మనకు కలిసివచ్చే పది పైసల గురించే తప్ప దాని వెనుక దాగిన దుఃఖం, ఘర్షణ, పోరాటం మనకు తెలియవు.

ఓ రకంగా మనవి సాగుబడి జీవితాలు. బ్రతుకు తెరువును వెతుక్కుంటూ నమ్మి వచ్చిన వాళ్ళ జీవితం తెలియదు. రాజకీయ నాయకులకు మాత్రం కార్మికుల ఓట్లు కావాలి. యజమానుల నిధులూ కావాలి. నాయకులు కూడా సమస్యలను కోరినంతగా పరిష్కారాలను పట్టించుకోరు.

ఈ నేపథ్యంలో, తాగుడుకు బానిసై కుటుంబ భారం వీసం మోయని పరిశికి  కుట్టుపని చేసి గుట్టుగా కుటుంబాన్ని నెట్టుకొస్తున్న చంద్రకళకు జన్మించిన  బిడ్డగా నీలను ఏలూరు చోళదిబ్బలో తొలిగా చూస్తాం. చివరిలో ప్రముఖ న్యాయవాది సదాశివతో జీవితాన్ని పంచుకున్న సహచరిగా చూస్తాం. ఏలూరు మొదలు రాజమండ్రి, విశాఖ తప్ప హైదరాబాద్ వరకు   నీలతో పాటే నవలలో పాస్టరమ్మ కనబడతారు

నీల, ప్రసాద్ సరళ -రాజమండ్రి

నీల పరదేశి (నీల పెట్టిన పేరు)  చేతన — విశాఖ

నీల సదాశివ వసుంధర — హైదరాబాద్  ప్రధాన భూమికలుగా రచన సాగుతుంది.

ఆరంజ్యోతి, స్టాలిన్ సూర్యం, ఆటో రాజు తొలిదశలోనూ సంపూర,్ణ రెడ్డియ్య శుభాంజలి రత్నాకర్ రాధాకృష్ణ మలిదశలోనూ ఏలూరులో మనల్ని పలకరిస్తారు. స్టాలిన్ సూర్యం పాత్ర మాత్రం చివరివరకూ పరోక్షంగా పలకరిస్తూనే ఉంటుంది. స్టాలిన్ సూర్యం,బహుశా నీలలో ఒక పార్స్వంగా ఉండిపోయిందేమో.

వైజాగ్ లో పైడమ్మ అనుభవాలు మనలను ఆర్ద్రంగా చేస్తాయి. ఉత్తరాంధ్ర జీవితంలో మనకు తెలియని మిత్తరికం సంభ్రమానికి గురిచేస్తుంది. హైదరాబాద్ లో మీనో,  అజిత, నీతూబాయి, ప్రకాష్, హవల్దార్ మత్తయ్య, సంతోషి, ప్రవీణ్ ఒక్కోళ్ళది  ఒక్కో కథ.

నవలలోని సంభాషణలు, సంఘటనలు, సన్నివేశాల కల్పనలో బలం వల్ల మనసును ఆవరించి వేస్తాయి.

అలాంటివి కొన్ని:

“ఏవల్లా మీరు చేసింది ఏవన్నా బాగుందా! అన్నీ చెప్పేకదా బాబూ నీకు కట్టబెట్టాం. ‘నీల బుద్ధిమంతురాలు, ఉన్న పళంగా ఈ పిల్ల నా ఇంటికి వస్తే చాలన్నావు’ ఏం నిలబెట్టుకున్నావు? తప్పో ఒప్పో ఏం జరిగినా కడుపులో పెట్టుకుని సాకాలి తప్ప, దిక్కు లేని పిల్లను చంటిబిడ్డతో సహా రోడ్డు మీదకు గెంటారే! ఏ నుయ్యో గొయ్యో చూసుకుంటే మీకు బాగుండేదా! గద్దరి పిల్ల కాబట్టి  చెలాయించుకొని ‘ఠట్ మీతో నాకేంటని’ బతుకుతోంది. ఇపుడు మళ్ళీ మిమ్మల్ని చూస్తే  నా బిడ్డ మనసు ఎంత రంపపుకోత బడుతుంది” –

ఇలా రాయడం ఆషామాషీ కాదు

పాస్టరమ్మ పాత్ర ఎంత గొప్పగా ఉంటుందంటే, మనం కూడా చర్చికి వెళ్ళి ఆ వాక్యాలు వినాలనిపిస్తుంది.

“మనసున మనసై, బ్రతుకున బ్రతుకై తోడొకరుండిన అదే భాగ్యము అదే స్వర్గము నిన్ను నిన్నుగా ప్రేమించుటకు, నీ కోసమే కన్నీరు నించుటకు” పాటలోని తోడు వంటి గొప్పభావం స్త్రీ పురుషుల మధ్య మాత్రమే కానక్కరలేదు. పాస్టరమ్మ వంటివారు కూడా అట్లా నీలపక్షాన నిలబడగలరని తెలుస్తుంది. మనిషి ఎప్పుడూ తపించేది అలాంటి తోడుకోసమే. ఆ పాటకు 50 ఏళ్ళు. ఇన్నేళ్ళ తర్వాత, ‘నా తప్పొప్పులతో సహా స్వీకరించగలిగితే స్వీకరించు..అని ధైర్యంగా చెప్పగలిగే రోజు వరకు వచ్చిన పరిణామం ఈ నవలలో చూస్తాం..

“మీతో కలిసి జీవించడం ఇష్టమే, కానీ నాదొక కోరిక.  మీరు నాతో ఉన్నంత కాలం నా ఒక్కదానితోనే ఉండాలి” అంటుంది నీల సదాశివతో. కొన్ని పంక్తుల తర్వాత “నీ పీడకలలతో  నేను స్నేహం చేయనన్న నమ్మకం పెంచుకో నీలూ! నువ్వు చెప్పింది నాకు అంగీకారమే” సదాశివ అంటాడు. పాత్రల్లో పరిణతి చెందిన స్వభావానికి ఇవి స్ఫుటమైన వ్యక్తీకరణలు.

‘తెల్ల నురుగు పూల అంచున్న నీటి రంగు జార్జెట్ చీరలా ఉంది  ఈ పల్చని అల’ అన్న ప్రాదేశిక వర్ణన భావుకత ఉన్న ప్రతి ఒక్కరినీ తాకుతుంది.

మరో సన్నివేశం: “బిందె బోర్లించి దానిమీద కూచుని వెన్నెలలో తడుస్తూ సముద్రం కేసి చూస్తున్న ఒక ఆడమనిషి కనిపించింది. ఆమె ఒళ్ళో పిల్లి బద్ధకంగా మెసులుతోంది. పక్కన కూర్చున్న కుక్క తనూ దీర్ఘంగా సముద్రాన్ని చూస్తోంది.  కెరటాల హోరు తప్ప మరిక ఏ శబ్దమూ లేని నిశ్చల వర్ణచిత్రంలా ఉంది.”

ఈ పంక్తులు చదివిన తర్వాత  ఒక వర్ణచిత్రం  పాఠకుల గది  గోడమీద అలంకరింప బడుతుంది.

“ఈర్ష్య పాతాళమంత  కఠినమైనది ప్రేమ మరణమంత బలవత్తర మైనది”

అన్న అద్భుతమైన బైబిల్ వాక్యాన్ని ఒక సన్నివేశపు ముగింపులో వాడారు.ఈ వాక్యాన్ని అర్థవంతంగా వాడుకోవడంలో సన్నివేశ సాంద్రత, గాంభీర్యం కొన్ని పుటల వ్యాఖ్యానాన్ని కుదించినట్టయ్యింది

పరదేశి, పైడమ్మ కలగాపులగంగా నీల ఆలోచనల్లోకి వచ్చిన స్థితి గురించి వర్ణిస్తూ

‘జోడుదుఃఖాల సవారీ చేయలేక పోతోంది నీల’ అంటుంది రచయిత్రి.

ఇంత గాఢమైన వాక్యాలు అడుగడుగునా కనపడతాయి

సంకీర్ణ మానవ స్వభావాల్లో పొరలను, అంతరంగ ఘర్షణలను, నేపథ్యాలను ఆవిష్కరించింది ఈ నవల. రచయిత్రి శక్తి అంతా అక్షరాల్లోకి ప్రవహించి, మాటలై, వాక్యాలై  పాఠకుణ్ణి 360 డిగ్రీల్లో లోకాలను కలయజూసి కంటికి కనబడని, చెవికి వినబడని విషయాలను తెలుసుకు చావండని తరుముతాయి. ఇంతకు ముందు పరిచయం లేని శైలిలో ఆలోచనలు దట్టించిన వాక్యాలు చదువరికి జ్ఞానం ప్రసాదిస్తాయి.

చెమ్మీన్, మరణానంతరం, గణదేవత వంటి నవలలు చదివిన తర్వాత చెపుతున్న మాట ఇది, ఏదో ఒకరోజున జ్ఞానపీఠ పురస్కారం అందుకునే  ధాతునిర్మాణం  మల్లీశ్వరి అక్షరాల్లో అక్షరాలా దర్శనమిస్తోంది.

కొమ్మన రాధాకృష్ణ రావు

వట్లూరు

నచ్చిన పుస్తకం – నీల

జ్యోతిగారిని విడిగా ఒకటి రెండు సార్లు చూసినా తెలుసుకోవడం మాత్రం నచ్చిన పుస్తకం సమావేశంలోనే. మొన్న డిసెంబర్ ఆఖరి శనివారం ఆ సమావేశానికి నన్ను ఆహ్వానించారు. నీల నవలా నేపథ్యం గురించి చెప్పాను. అందరం కలిసి చాలా విషయాల మీద చర్చ చేసాం. చాలా సీరియస్ వాతావరణంలో ఆ చిన్ని సాహిత్య బృందం, అనేక మంచి పుస్తకాల గురించి కలబోసుకుంటూ ఉంటారు. గత ఆరేళ్లుగా ఒక్క శనివారం కూడా మిస్సవ్వకుండా సమావేశాలు జరిగాయని తెలిసినపుడు మాత్రం సంతోషంగా, హాప్ ఫుల్ గా అనిపించింది. ఆ రోజు జ్యోతి గారి వాగ్ధాటి, క్లారిటీగా ఉన్న ఆలోచనలు – మొదటిసారిగా తెలుసుకున్నాను. జీవిత వాస్తవికత బాగా తెలిసిన మనిషి అనుకున్నాను. నచ్చిన పుస్తకం ద్వారా ఆమె అనేక పుస్తకాలను రివ్యూ చేస్తూ ఉండటం మనందరికీ తెలుసు. ఈ రోజు నీల నవల మీద విమర్శనాత్మక సమీక్ష ద్వారా కొన్ని చర్చనీయాంశాలను వెలుగు లోకి తెచ్చినందుకు థాంక్యూ వెరీ మచ్.

మల్లీశ్వరి

******************

 

జ్యోతి

jyothy spreading light – నచ్చిన పుస్తకం

నీల” ఇప్పుడే పూర్తి చేశాను. ఒక స్త్రీ జీవితంలోని లోతుల్నీ, ఆశయాలని, కోరికలని ఆమే చేరుకున్న గమ్యాన్ని చేరవల్సిన లోతుల్ని అన్నిటినీ సుదీర్ఘంగా చర్చకు లేవదీశారు ఈరచనలో మల్లీశ్వరీ. ముఖ్యంగా మానవీయ స్వేచ్చ కోసం ఒక తపన కనిపిస్తుంది ఈ నవలలో. నీల జీవితంలో ఆమే వ్యక్తిత్వాన్ని ప్రభావితం చేసిన వ్యక్తులు, కాల మాన పరిస్థితులు అన్నిటినీ చర్చిస్తూ, జూట్ మిల్ ఉద్యమం, సారా వ్యతిరీక ఉద్యమం, తెలంగాణ ఉద్యమ వాతావరణం, వీటన్నిటినీ స్పృశిస్తూ వెళ్ళారు. ఈ నవలలో వచ్చే ప్రతి స్త్రీ పాత్ర తన జీవితంలో ఒక మెరుగైన జీవనం కోసం పోరాటం చేస్తూనే ఉన్నారు. ప్రతి సందర్భంలో తమ ఉనికిని చాటుకునే ప్రయత్నం చేస్తూ వెళ్ళారు. అయితె ఎవరి దారి మంచిది అనే వాదన పెట్టుకోలేదు రచయిత్రీ. చంద్రకళ లాంటి పాత్రల అక్రమ సంబంధం (సమాజం పెట్టీన పేరు) కూడా ఒక పోరాట చర్యగానే చూడాలి. సరళ కూడా తనదైన రీతిలో ఒక మెరుగైన జీవనం కోసం పోరాటం చేసింది. ప్రసాద్ ను సాధించుకోవడానికి తన దారిలో కష్టపడింది. నీల భర్త ప్రసాద్ సరళతో సంబంధాన్ని నడుపుతూ తన కోసం అంటూ నీలని వివాహం చేసుకుంటాడు. సరళ లాంటి స్త్రీలను ఉపయొగించుకోవడం తప్ప చట్టబద్దమైన రక్షణ కల్పించవల్సిన అవసరం వచ్చినప్పుడు ఒక పురుషుడిగా సమజం తనకు ఇచ్చిన వసులుబాటును తనకు అనుకూలంగా వాడుకుంటాడు. అటువంటి పురుషున్ని తన అధీనం చేసుకోవడానికి సరళ ఒక పెద్ద పోరాటమే చేస్తుంది. ఆమేలో ఆ లౌక్యం, తెలివి, లేకపోతే ఆమే జీవితం ఎప్పుడో రోడ్డుమీద పడేది. ఎందుకంటే తన జీవితానికి ఒక పురుషుని అండ అవసరం అని నమ్మిన స్త్రీ ఆమే. ఆ నమ్మకానికి అనుకూలంగానే ప్రవర్తించింది.

 

నీల భర్త నుండీ విడిపోవడంలో ఔచిత్యం ఉంది. భర్త నుండి కేవలం చట్టపరమైన రక్షణ తన పిల్లకి ఒక అండ లాంటి ఆలోచనలతో జీవితం గడిపే వ్యక్తి కాదు నీల. తనకి జీవితంలో ఏం కావాలో అప్పటికి స్పష్టమైన అవగాహన లేకపోయినా ఇప్పుడు జీవిస్తున్న జీవితం తనది కాదు అనే స్పష్టత తనలో ఉంది అది సూర్యం, వసుంధర, రవి లాంటి వ్యక్తుల వల్ల ప్రభావితం అయిన తన మేధ వలన కావచ్చు. నేను ఇంత కంటే మెరుగైన జీవితానికి అర్హురాలిని అని తాను నమ్మిన సిద్దాంతం వలన కావచ్చు, అందుకే గృహహింసను లలిత చెప్పినట్లుగా సర్దుకుపోలేకపోయింది. ఆరంజ్యోతి లాంటి వ్యక్తుల ప్రభావం కూడా తనకు లోపల ఉండిఉన్న కారణంగా జీవితంలో పోరాటానికే సిద్దపడి భర్త నుండి విడిపోతుంది. తనను తను మలచుకునే నేపద్యంలో శ్రమిస్తుంది. అజిత దగ్గర పనికి కుదురుతుంది. అజిత బాల్య వివాహపు నీడలోనుండి బైటపడి వంటరి స్త్రీ గా కోరి జీవిస్తుంది. అది ఆమే చాయిస్. అనాది కాలం నుండి ఈ ఒంటరిగా జీవించిన స్త్రీలు సమాజంలో మనకు కనిపిస్తారు. ఆ నాటి కాల మాన పరిస్థితులకు అనుకూలంగా ఒక మార్గాన్ని ఎన్నుకుని జీవించారు. భారత దేశంలో మీరాబాయి, అటువంటి స్త్రీయే. పాశ్చాత్య దేశాలలో జేన్ ఆస్టన్, ఎమిలి డికిన్సన్ వంటీ మహా రచయిత్రిలు తమ చాయిస్ తో ఒంటరి జీవితాన్ని ఎన్నుకున్న వారే. అజిత జీవితంలో కొన్ని అనుభవాలున్నా అవి తన జీవితాన్ని ప్రభావితం చేయకుండా ఒక పర్సనేల్ స్పేస్ తనకోసం నిర్మించుకుని జీవితాన్ని గడీపేస్తూ ఉంటుంది. ఇక వసుంధర, సమాజంలోని స్త్రీల కోసం పరితపిస్తూ పోయే స్త్రీ. తనకు సదాశివకు మధ్య ఒక అనుబంధం ఉన్నా అది నీల సదాశివ జీవితంలో ప్రవేశించిన తరువాత అంతే గౌరవంతో తప్పుకుంటుంది. తను సరళ కాదు కాబట్టే నీల జీవితంలో ఒక మంచి అధ్యాయం మొదలవుతుంది. భర్త నుండి వేరుపడి పరదేశితో మొట్టమొదట ప్రేమలో పడీనా చేతన అనే మరో స్త్రీతో పరదేశికి సంబంధం ఉంది అని తెలిసి తనకోసం చేతనను వదిలేయడానికి సిద్దపడ్డ పరదేశితో బంధం తెంచుకుంటుంది నీల. కాని ఎందరితోనో అటువంటీ బంధాలున్న సదాశివను నమ్మి అతనితో సహజీవనాన్ని కాదనదు. ఇక్కడ పెద్ద లాజిక్ కనపడదు. ఒక కన్ప్యూషన్ లోనే పరదేశిని కాదంది అనిపించింది. తన తల్లి లా మరో స్త్రీ జీవితంలోకి ప్రవేశించడం తనకు ఇష్టం ఉండదు. కాని ఇక్కడ సదాశివ ఎందరో స్త్రీలతో కలిసి ఉన్న వ్యక్తి. అతను తనకు ఆలంబన అవుతాడని ఆమె నమ్మడం కేవలం అప్పటి భావతీవ్రత, అజిత లాంటి స్త్రీలను గమనిస్తూ సంపూర్ణ లాంటి స్త్రీల జీవితాన్ని దగ్గరగా చూస్తూ నైతికత పట్ల మారుతున్న ఆమే అభిప్రాయాలు అయి ఉండవచ్చు. సదాశివ ఆమేను ప్రేమించాడు. ప్రేమ కోసం అతని వెతుకులాట ఆమేతో అంతమయ్యిఉండవచ్చు అందుకే వసుంధర లాంటి స్త్రీ కూడా తనకు తాను వారి జీవితంలోనుండి తప్పుకుని ఒక మిత్రురాలిగా మాత్రమే ఉండిపోవడానికి మొగ్గు చూసిస్తుంది. ఇది ఒక పర్ఫెక్ట్ జంట కలిసినప్పుడు జరిగే పరిణామం గా మాత్రమే చూడాలి అని నాకు అనిపించింది. తరువాత పరదేశి తో స్నేహం, ఒక మెచ్యూరిటి ఉన్న స్త్రీ తీసుకునే నిర్ణయం. ఇక్కడ నీల వసుంధర స్థాయిని అందుకోగలిగింది. దాన్ని ప్రోత్సహించిన సదాశివ తమ బంధం పట్ల, తమ పరస్పర అనుబంధం పట్ల నమ్మకం ఉన్న మంచి ప్రేమికుడు. ప్రేమను పోందాలంటే దాన్ని బంధించకూడదనే నిజం తెల్సిన భావుకుడు.

 

అయితే నీల జీవితంలో ప్రతి మార్పుకు ఆమే చుట్టూ ఉన్న వ్యక్తులే కారణం. ఆమే జీవితం ఎందరో మంచి వ్యక్తుల సమాహారం. కాని నిజ జీవితాలు ఇంత చక్కగా ఉండవు. తమను తాము తీర్చుకోవడానికి ఇన్ని అనుకూలమైన స్థితులు స్త్రీలకు సాధారణంగా దొరకవు. తల్లి చనిపోయినా పెంచి పెద్ద చేసి వివాహం జరిపించిన పాష్టరమ్మ లాంటి కుటుంబాలు చాలా అరుదు. ఒక బడుగు స్త్రీ ఉన్నతి కోసం పరితపించె వసుంధర లాంటి వ్యక్తులు అరుదు. ఏ అండ లేని ఒక బాల్య స్నేహితురాలి కోసం తపించే సంపూర్ణ లాంటి వ్యక్తులు అరుదు. అజితలకు తమ జీవిత పోరాటానికే అలుపు వచ్చే పరిస్థితులు ఇక మరో స్త్రీ భాద్యత తీసుకునే వెసులుబాటు సమాజం ఇవ్వదు. పరదేశి లాంటి వ్యక్తులు అరుదే. చేతనను నీలను పోగొట్టుకుని సమాజం వైపు మళ్ళీన అతని మంచితనం వ్యక్తిత్వం ఒక అపురూపమైన నిది. అలాగే సదాశివ. ఇంత ఆర్ద్రతతో ఒక స్త్రీని అక్కున చేర్చుకునే పురుషులు, సదాశివ తల్లితండ్రులు, ఇందరి కలయికే నీల జీవితం. ఒక స్త్రీకి సాదారణంగా ఇటువంటి వ్యక్తులు ఒక్కరు తారసపడితేనే అల్లుకుపోతుంది. నీల జీవితం నిండా ఇంత మంది గొప్ప వ్యక్తులు. ఇటువంటి సామాజిక వాతావరణంలో నీల పోరాటం ఆమేను ఎంత ఉన్నత స్థాయికి తీసుకుపోగలదో అదే జరిగింది. సమాజం నుండి ఇటువంటి చేయూత ఏ స్త్రీకి దొరికినా ఆమే జీవితం ఇంతే అద్భుతంగా ఉంటుంది. స్వేచ్చపై నిర్వచనాన్ని ఇస్తూ ఒక స్త్రీ మనసుని ఆవిష్కరిస్తూ ఆమే చుట్టు అద్బుతమైన ప్రపంచాన్ని సృష్టించారు రచయిత్రి. నీలవేణీ నీలగా మారడానికి ఈ అధ్బుతమైన ప్రపంచమే కారణం అన్నది నాకు అనిపించింది. అటువంతి పరిస్థితులు ఇంత మంది గొప్ప వ్యక్తులు ఎందరి జీవితాలలో ఒకేసారి తారసపడతారు అన్నది మాత్రం ఒక ప్రశ్నే.

 

వివాహం మీద నమ్మకం సడలిపోతున్న రోజులివి. లివింగ్ రెలీషన్స్ ని సమర్ధిస్తున్న వ్యక్తులు పెరుగుతున్నారు. అసలు ఒక రోజు తంతు జీవితాలను ప్రభావితం చేయదు. గత వారం ఒక సెమినార్ లో రిలేషన్ షిప్స్ మీదే అధ్యయనం చేస్తున్న ప్రముఖ సైక్రియాటిస్ట్, రచయిత విజయ్ నాగసాయ్ గారి తొ ఒక చర్చలో పాల్గొనాను. ఏ బంధం అయినా ఇద్దరు వ్యక్తుల మీద ఆధారపడుతుంది కాని వివాహ వ్యవస్థ కన్నా ఈ సహజీవనం వల్ల పెద్దగా ఒరిగేది ఏమీ ఉండదు అన్న వారి వాదన కూడా ఆలోచించవల్సిన విషయం అనిపించింది. నిజానికి ఈ సహజీవనంతో ప్రెషర్ ఎక్కువగా ఉండి నలిగిపోతున్న జంటలు చాలా ఉన్నాయి అని వారు అన్నారు. సదాశివ లాంటి వ్యక్తులు ఎదురయ్యినప్పుడు పెళ్ళి అయినా, సహజీవనం అయినా ఒకే అనుభవాన్ని ఇవ్వవచ్చు. నీల తండ్రి పరశి లాంటి వ్యక్తితో పెళ్ళి అయినా సహజీవనం అయినా స్త్రీ జీవితం చంద్రకళ జీవితం లానే ఉంటుంది. బంధాలు మనుష్యులతో ఏర్పడతాయి, వారు ఆలోచన. అవగాహన, పరస్పర గౌరవాలపై అని నిలబడతాయి. ఈ ఒక్క సందేశం ఈ నవలలో పూర్తిగా రాలేదనిపించింది. పాష్టరమ్మ అనుమానాలను పరదేశీ తల్లి తండ్రులు ఆర్ధికపరమైన కాగితాలతోనే తీర్చగలిగారు. సదాశివ జీవితంలోకి వచ్చిన ప్రతి స్త్రీతో వారు ఇలాంటీ ఒప్పందానికి రాలేదు. రాలేరు కాని తన బిడ్డ జీవితం గురించి పాష్టరమ్మ అడిగినప్పుడు నీల జీవితానికి రక్ష ఉంటుంది అని కొన్ని కాగితాలను చూపించి నీలను తమ కోడలిగా స్వీకరించారు. ఇది ఒక రకమైన వివాహ ఒప్పందం లానే ఉంది. సహజీవం పట్ల కొన్ని అనుమానాలు, ఇన్సెక్యూరిటీలు ఉండడం సహజం. అదే ఇన్సెక్యూరిటి వివాహ వ్యవస్థలోనూ ఉంటుంది. అది పోవడానికి మాత్రమే చట్టబద్దత అవసరం. ఇక్కడ ఆ కాగితాలను పాష్టరమ్మ దాచి పెట్టూకుని తన బిడ్డకు అటువంటి సెక్యూరిటి చేకూర్చానని తృప్తి పడుతుంది. ఇది ఏ రకమైన బంధంలోనైనా ఆలోచించవలసిన విషయమే. ఇటువంటి భయం వ్యక్తుల ప్రెమ, ఆదరణతో తీరాలి అంతే. అందువల్లే నీల సహజీవనం వివాహ వ్యవస్థలో ఉండే సహజమైన భయాల తోనే ఏర్పడింది అని అనిపించింది తప్ప సహజీవనం వివాహం కన్న ఎదో మెరుగైన జీవనం స్త్రీకి ఇవ్వగలదు అన్న ఆలోచన నాకు కలగలేదు.

 

నీల కూతురు మినో నేటి తరానికి ప్రతినిధి. స్వేచ్చ పట్ల ఆమే డెఫినేషన్స్ ఆమెవి. ప్రతి తరం ఎదుర్కునే సమస్యే ఇది. అయితే తల్లి తండ్రుల ఇటువంటి బంధాలని పిల్లలు మినో ఆమోదించినట్లు ఆమోదించరు. మరో వివాహం చేసుకున్న, మరో పురుషుడితో ఉంటున్న స్త్రీ తన సంతానం విషయంలో నీల లా నిశ్చింతగా ఉండె పరిస్థితులు చాలా తక్కువ. ఇది గమనించవల్సిన విషయం. నీల జీవితంలో అటువంతి ఒడిదుడుకులు రచయిత్రి చూపలేదు.

స్త్రీ తనను తాను ఏ రకంగా గౌరవించుకోవాలో చెప్పే నవల గా మాత్రం నీలను నేను చూశాను.

నీల – హాన్స్ ఇండియా

 

 

సంక్లిష్టంగా ఉన్న ఈ నాలుగు మాటలను సరళంగా హాయిగా అనువాదం చేసిన సాంబశివరావు గారికి, హాన్స్ ఇండియా శర్మ గారికి, మిగతా హాన్స్ ఇండియాటీమ్ కి, మా వారధి గంగాధర్ గారికి థాంక్యూ

**********************

నీల నవల రాయడానికి ఇన్స్పిరేషన్?

సమాజంలో ప్రతి నిర్మాణం మారుతూ వస్తుంది. అది, స్త్రీ పురుష సంబంధం కావొచ్చు, ఉద్యమ సంబంధాలు కావొచ్చు, ఇతర మౌలికవ్యవస్థల నిర్మాణం కావొచ్చు. కొన్నిసార్లు మనం ఎంతో ఆధునికం అని నమ్మిన వ్యవస్థలు, సంస్థలు కూడా రెండు మూడుతరాలు గడిచేసరికి హింస, వివక్ష, అనిశ్చితి, అసమస్థాయిలతో నిండి సవాళ్లు విసురుతున్నాయి.వాటిని ఎప్పటికపుడు పరీక్షకి పెట్టాల్సిన అవసరంలోనుంచి కూడా ఈ నవలకి పూనుకున్నాను. అట్లాగని నేను నిర్మాణాలకి వ్యతిరేకిని కాను. ప్రజాస్వామిక భావనలు నిలబడటానికి అవసరమైన నిర్మాణాలు ఉండాలి, వాటిలోనుంచి పేట్రియార్కీ తొలిగిపోవాలి.

నవలా వస్తువు, స్థల కాలాదుల నేపథ్యం?

గత మూడు దశాబ్దాలుగా చరిత్రతో ఒక స్త్రీ చేసిన సహజీవనం స్థూలంగా వస్తువు. చరిత్ర అన్నపుడు సామాజికం ఎంతో అంత వ్యక్తిగతం కూడా. ఒక మనిషి చుట్టూ ఆవరణాన్ని నిర్మించడం నవలాకారులకి తొలి పరీక్ష. నేను పుట్టిపెరిగిన కోస్తాంధ్ర – చదువు, ఉద్యోగం, పెళ్లి ద్వారా అడుగు పెట్టిన ఉత్తరాంధ్ర – రెండు ప్రాంతాల జీవన శైలులతో నాకు సన్నిహిత సంబంధం ఏర్పడింది. సామాజిక ఉద్యమాల సానుభూతి పరురాలిగా చేసిన క్షేత్ర పర్యటనలు, పొందిన అనుభవాలు, తెలిసికొన్న పరిణామాలు, నేర్పించిన మనుషుల నుంచి సారాన్ని తీసుకుని మళ్ళీ జీవితాలను నిర్మించాను. 1986 – 2011 నవలాకాలంగా తీసుకున్నప్పటికీ అటూ ఇటూ కలిపి దాదాపు మూడు దశాబ్దాల తెలుగు స్త్రీల ప్రస్థానాన్ని నేపథ్యంగా ఎంచుకున్నాను.

మహిళా చైతన్యాన్ని, ఉద్యమాలను నవల ఏ దృష్టికోణంతో చూసింది?

సారా వ్యతిరేకోద్యమ పూర్వ రంగం, విప్లవోద్యమం, జూట్ మిల్ మహిళా కార్మికుల పోరాటం, సారా వ్యతిరేకోద్యమం, మైక్రో ఫైనాన్స్, పొదుపు సంఘాల వల్ల వచ్చిన మార్పులు, గంగవరం పోర్ట్ నిర్మాణ వ్యతిరేక ఉద్యమం, ఎన్జీవో కార్యకలాపాలు వీటన్నిటిలో మహిళల భాగస్వామ్యం ఎక్కువగా ఉండటం, లేదా వారే పోరాటాలను నడపడం ప్రధానంగా కనిపిస్తుంది. వీటన్నిటి భౌతిక రూపాలతో పాటు, వీటిని నడిపే మనుషుల అంతరంగ సంచలనాలు పొరలుపొరలుగా కప్పుకుని ఉంటాయి. అవి కొన్నిసార్లు తర్కానికీ మరి కొన్నిసార్లు మనం నమ్మే ప్రాపంచిక దృక్పథానికీ కూడా లొంగవు. అటువంటివాటి పట్ల సహనంగా ఉండటం, దాచిపెట్టకుండా రచనలోకి తీసుకురావడం వల్ల మానవ జీవితాల సహజత్వం చెడిపోకుండా ఉంటుంది.

నవలా నిర్మాణంలో ఏవన్నా ప్రయోగాలు చేసారా?

చేసినవన్నీ ఇక్కడ చెప్పడం సాధ్యం కాదు కానీ స్త్రీ పాత్రల విషయంలో చేసిన ఒక ప్రయోగాన్ని చెప్పాలి. నవలలో ‘నీల’ పాత్రని ప్రోటగానిస్ట్ గా చూడాలనుకుకోలేదు. అంతస్సూత్రాన్ని పట్టుకుని ముందుకు నడిచే బాధ్యతని మాత్రమే ఇవ్వాలనుకున్నాను. దాని కోసం పదిరేకుల పువ్వు మాదిరి నిర్మాణాన్ని స్త్రీ పాత్రల మధ్య పాటించాను. నీల పాత్ర తొడిమె వద్ద మొదలై పుప్పొడిగా పరిమళిస్తూ లోపలే దాగుని ఉంటే, చుట్టూ అరవిరిసిన పూలరెక్కలుగా చంద్రకళ, ఆరంజోతి, పాష్టరమ్మ, సరళ, సంపూర్ణ, వసుంధర, పైడమ్మ, నీతాబాయి, అజిత, మినో పాత్రల రూపకల్పన చేసాను. భిన్నవర్ణాల ఈ పది పాత్రల వల్ల తను మాత్రమే ప్రధాన ఆదర్శంగా నమ్మింప జూసే నాయిక” అనే ఆధిపత్యం నుంచి నీలను తప్పించగలిగాను

నీల నవల మహిళలకి ఏం చెప్తుంది?

కట్టుబాటు రూపంలో ఉన్న విలువ ఎంత గొప్పదైనా కాలానుగుణంగా దాన్ని పరీక్షకి గురి చేస్తూనే ఉండాలి. ప్రధానంగా నైతిక విలువల భారం స్త్రీల మీద మరీ ఎక్కువ. అలాంటి విలువలని పాటించడంలో సాధ్యాసాధ్యాల ఎరుక, వద్దనుకున్నపుడు తిరస్కరించే సాహసం స్త్రీలు అలవర్చుకోవాలి. పురుష మేధావులు వచ్చి, సంస్కరించే వరకు ఎదురు చూడాల్సిన స్థితిలో ఇప్పటి స్త్రీలు లేరు. అదే సమయంలో వచ్చే ఫలితాలను ధైర్యంగా స్వీకరించాలి. అంటగట్టబడిన వాటిని వదిలించుకునే పోరాటం కేవల వ్యక్తిగతం కాదు. సామాజికంగా రాజకీయంగా జరగాలి. భిన్న సామాజిక నేపథ్యాల కారణంగా స్త్రీలంతా ఒకటిగా లేరు. ఆ వైరుధ్యాలను పరిష్కరించుకుని ఒక బలమైన సమూహంగా